Афви наврӯзӣ ва ҷашни сиёсӣ

Баҳор ё соли нави аҷдодӣ дар Тоҷикистон бо гармии форами офтоб, сабзазор гаштани куҳу пуштаҳо, суфраҳои идона ва “афв” ё “бахшиш” оғоз гардид.

Ба муносибати Наврӯз, мақомот тибқи анъана «бахшиш»-еро эълон карданд, ки дар нигоҳи аввал, умедворкунанда ва руҳиябахш аст. Аммо, чун ҳамеша пушти эълонҳои қашанги низом ва изҳоротҳои расмӣ воқеияти дигаре нуҳуфтааст. Ин ҷо ҳам истисно нест.

Натиҷаи ниҳоии ин бахшиш чунин буда:

Ҳанӯз ҳам дар маҳбасҳо занони ҳомила ва модароне, ки тифлони ширмаки маҳрум аз оғӯши модар доранд, боқӣ мемонанд. 

Ҳанӯз ҳам пиронсолоне, ки ба зӯр дар камераҳои сард роҳ мегарданд ва аз даҳҳо маризӣ ранҷ мебаранд, зиндониянд. 

Ҳанӯз ҳам фаъолони ҷавоне, ки ҷинояти ягонаашон як навишта ё “лайк” дар шабакаҳои иҷтимоӣ буда, кунҷи зиндонанд. 

Ҳанӯз ҳам рӯзноманигор, ҳуқуқшинос, вакилони мудофеъе, ки танҳо “гуноҳ”-ашон фаъолияти касбияшон аст, зиндониянд!

Мутаасифона, афроди воқеан осебпазир дар рӯйхати афвшудагон нестанд. 

Онҳо касонеанд, ки «бахшида намешаванд».

Ҳар дафъа тантанаи фармони “башардустона”, рақамҳои хушк, кафкӯбиҳо, ситоишномаҳо дар шабакаҳои иҷтимоӣ ва экранҳои ТВ ба ин “рӯйдоди муҳим” ҳусн мебахшаду халос.

Аммо аслан киҳоро раҳо карданд, намегӯянд. 

Чаро баъзеро озод карданду баъзеро не, ҳеҷ кас шарҳ намедиҳад. 

Меъёрҳои афв муаммо мемонанд. 

Шаффофият вуҷуд надорад. 

Масъулиятро солҳост, ки қаҳтӣ задааст.

Дар ҳамин ҳол, тибқи маълумоти ғайрирасмӣ, дар кишвар баъд аз ҳар афв ё бахшиш як раванди дигар ҳам ба кор медарояд: фасоди ошкор! Чунки афв интихобӣ аст. Чунки адолат ҳисобӣ аст!

Онҳое, ки метавонанд пардохт кунанд, бо мақомдорон муомила мекунанд. Ва онҳое, ки наметавонанд интизор мемонанд. Ин интизориҳо гоҳо солҳо давом мекунад. Гоҳо то ахири умр...

Маҳз ба ҳамин хотир, афв дар Тоҷикистон на ҳамчун изҳори раҳму шафқату адолат, балки ба намоишномаи сохта табдил мегардад. Намоишномаи сиёсӣ, расмӣ, мутобиқ бо манфиатҳои қудрат. 

Пушти пардаи инсондӯстӣ назорату таъқиб. Дар паси пардаи “тантанаи адолат” сояи сарду хомӯши деворҳои зиндон.

Ин фоҷеа махсусан дар мавриди онҳое воқеият аст, ки меъёрҳои байналмилалӣ, фитрати инсонӣ, қонунҳои ҷории Тоҷикистон онҳоро гурӯҳҳои осебпазир мешуморанд. Ба мисли занони ҳомила ё тифлони хурдсол дошта, пиронсолон, беморони вазнин ва ноболиғон. Онҳо бояд аввалинҳо дар чунин рӯйхатҳо бошанд. Аммо дар Тоҷикистон онҳо ҳамеша охиринҳоянд. 

Маҳбусони сиёсӣ бошад тамоман аз рӯйхатҳои афв хориҷанд. Онҳо гӯё вуҷуд надоранд. Болои онҳо қонунҳои нонавишта татбиқ мегарданд на қавонини ҷорӣ.

Бо вуҷуди ин ҳама камбудиҳо, ҳатто як ишораи рамзӣ, озод кардани модарони дорои кӯдакони ширхор ё шахсони пиронсол, ки барои эътиқод ва бовариҳои фардияшон маҳкум шудаанд, метавонист қадами воқеӣ барои барқарорсозии эътимод бошад. Метавонист паём бошад, ки ҳукумат омодааст бишнавад, бифаҳмад, ва афву бахшиш кунад.

Аммо ба ҷои афв хомӯшӣ. Ба ҷои раҳм бахшиданиҳои интихобӣ. Ба ҷои адолат муомилаҳои ғайриқонунӣ барои раҳоӣ.

Наврӯз ҷашни эҳё, баҳор, зиндагии нав аст. Иди умед аст. Аммо сол то сол ин ҷашн бештар ба саҳнаи зебо барои бозие табдил меёбад, ки дар он сарнавишти одамон танҳо бо рақам, бо ҳисобот вобастагӣ дорад.

Такрор ҳам шавад мегӯям. Раҳму шафқати воқеӣ фурӯхта намешавад. Адолат интихобӣ нест. 

Раҳму шафқату мардумсолорӣ аз он рӯз оғоз меёбад, ки ҳукумат аз мардумаш натарсад. Аз он рӯз, ки давлат ба дард, ба овоз ва ба ҳуқуқи шаҳрванд эҳтиром мегӯзорад.

Он гоҳ Наврӯз воқеан ҷашни умед хоҳад буд, барои ҳама, на барои баъзеҳо.