КНЯЗ ДАР ДАРБОРИ ХОН: ПАРАЛЛЕЛИ ТАЪРИХӢ
16.08.2025
Таърих ҳамеша майл ба такрор шудан дорад. Дар асрҳои XIII–XV князҳои рус ба Қароқорум ва пасон ба Сарай, назди хонҳои Империяи Моғул ва Улуси Ҷучӣ (Золотая Орда) мерафтанд, то сари таъзим фуруд оранд ва вобастагии худро бори дигар иброз намоянд ва ҳамзамон «ярлиқ» барои идомаи ҳокимиятро дарёфт намоянд. Ин сафарҳои таҳқиромез, маросимҳои пуршукӯҳи намоишӣ ва «меҳрубонии» хон ҷузъи ҷудонашавандаи низоми сиёсии он замон буданд.
Тибқи маълумоти таърихӣ, дар давоми каме бештар аз дувуним аср (1242–1445) 99 княз ва 3 князхонум, дар маҷмӯъ 249 маротиба ба Қароқорум ва Сарай сафар карданд. Ин сафарҳо нишони возеҳи вобастагии князҳои дастнишондаи рус аз хонҳои Улуси Ҷучӣ буд.
Аз ҳама зиёд ин сафарҳо ба солҳои 1330–1340 рост меояд. Дақиқан, ба давраи охири ҳукмронии Хон Узбек ва оғози салтанати Хон Ҷанибек. Ногуфта намонад, ки дар давраи ҳукмронии хонҳои орда, тибқи ҳукми додгоҳии хонӣ, 11 князи рус ба қатл шудаанд.
Аз ин давраи нангини таърихӣ асрҳо гузаштааст, вале таърих дорад такрор мешавад. Имрӯз нақши Хонро Доналд Трамп, ва нақши князро Владимир Путин бозиданд.
Дар мулоқоти Анкориҷ Путин маҳз ҳамон марҳаматеро ба даст овард, ки Князҳои рус аз Хони муғул дар гузашта ҷӯё буданд: дарёфти машруъият. Аммо, дар ин рӯз князи рус иловатан ба паради рамзӣ ва нишонаи рахна гаштани муҳосираи диплумотӣ ҳам шарафёб гашт.
Княз ҳамзамон иҷозатнома барои Кремл барои идомаи таҷовуз, ҷанг ва ғоратгариро ҳам муфт ба даст овард.
Барои ҷомеаи ҷангхоҳи Русия ҳам паёми возеҳ расонида шуд, ки княз машруъиятро аз ҷониби Хон мушарраф гашт ва акнун ӯ ҳаққ дорад, то ҳар коре хоҳад бикунад.
Ба ҷомеъаи ҷаҳонӣ ҳам массеҷи рӯшан фиристода шуд, ки агар Хон омода аст дасти Князро бо таббассум фишӯрад, пас таҳримҳо, иттиҳомоти ҷиноятҳои ҷангӣ, кудакрабоӣ ва инзивоъ аҳамият надоранд.
Бо вуҷуди ин, агар барои Путин сафар пирӯзӣ оварда бошад, барои Трамп он баробар ба бохтӣ стротежи талаққӣ мешавад. Трамп аз ин нишаст бо дасти тиҳӣ берун омад. На аз созиш, на аз имтиёз ва на ҳатто аз «муомилаи аср», ки Трамп дар ҳар баромадаш ишора мекард, бӯе нест.
Танҳо чизе, ки Трамп аз ин вохурӣ ба унвони “дастовар” соҳиб гашт, ҳамон воҳимаи Трампӣ аст, ки бубинед, ҳатто Путин рӯи ман ҳисоб мекунад.
“Дастовард”-е, ки барои ҳар раисҷумҳури дигари ИМА шармандагӣ мебуд.
Худнамоии Трамп заъфи ӯро возеҳтар ба намоиш гузошт.
Табассуму дастфишориҳо ва имову ишораҳои дӯстонаи Трамп бо Путин дар баробари беэҳтиромӣ ва таҳқиру нодидагириҳои мавқеъи ҳампаймонон таззоди дигареро возеҳтар кард.
Иттифоқчие, ки барои замини худ муборизаи марговар мебарад, сарзаниш ва “дарси адаб” дода мешавад, дар ҳоле ки ғосибу ҷангҷӯ ва нафаре, ки таҳти таҳримҳои шадиди амрикоӣ қарор дорад, тамоми эҳтиромотро соҳиб аст.
Ин саҳна баёнгари он аст, ки дар сиёсати Трампӣ ахлоқ, ҳуқуқ, адолат, стротежӣ ва дарки зарурати пуштибонӣ аз Украина вуҷуд надорад.
Ва муҳимтарин ва хатарноктарин сабақи ин вохурӣ ҳам ҳамин аст, ки барои Трамп Украина ҳеҷ аҳамияте надорад.
Ин вохӯрӣ на майдони баҳсу баррасии мушкилоти ҷаҳонӣ буд, балки танҳо пиар-намоише буд, ки ҳар ду ҷониб мехостанд.
Ин вохӯрӣ заррае шабоҳат ба диплумотӣ надошт!
Путин аз Аляска бо пирӯзии рамзӣ баргашт, аммо Трамп дар таърих ҳамчун Хоне боқӣ хоҳад монд, ки ба дастнишонда муҷаввизи идомаи ҷанг, ғорат ва террорро дод.
Демукросӣ мурд, ҷоизаи “Нубел” ҳам аз даст рафт…